Zapalenie tętnicy skroniowej

Maurycy BiernatPrzez Maurycy Biernat8 września 2023

Pacjentka lat 70 zgłosiła się na SOR ze skierowaniem od lekarza POZ z powodu “pogorszenia bólu głowy”.

Ból rozpoczął się kilka tygodni temu. Był raczej umiarkowanie nasilony. Ma charakter kłucia i pulsowania w lewej części głowy. Pacjentka neguje występowanie wymiotów czy światłowstrętu. Ból nie ma związku z wysiłkiem, czy pozycją ciała. Pacjentka podaje, że nie może nosić czapki z powodu nasilania się dolegliwości podczas jej zakładania. Dodatkowo przy jedzeniu odczuwa ból zębów – jest umówiona z tego powodu na wizytę u dentysty. Od momentu pojawienia się bólu głowy zgłasza również objawy grypopodobne: stan podgorączkowy i bóle mięśniowe – z tego powodu przyjmowała antybiotyk dwa tygodnie temu.

W badaniu przedmiotowym: brak deficytów neurologicznych. Zwraca uwagę zlokalizowana tkliwość okolicy skroniowej lewej.
W badaniach laboratoryjnych: podwyższone CRP do ok. 50 mg/l, OB 100 mm/h.
W wykonanym TK głowy nie stwierdzono odchyleń poza niewielkimi zanikami korowymi adekwatnymi do wieku.
Na podstawie obrazu klinicznego rozpoznano olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnicy skroniowej oraz polimialgię reumatyczną.

Włączono leczenie wysokimi dawkami sterydów. Pacjentka otrzymała skierowanie na Oddział Chirurgii Naczyniowej w celu ustalenia terminu wykonania biopsji tętnicy.
W związku z wczesnym ustaleniem rozpoznania i włączeniem leczenia udało się uniknąć powikłań choroby.

Zapalenie tętnicy skroniowej

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnicy skroniowej (tzw. choroba Hortona) jest dość rzadką chorobą wynikającą z autoimmunologicznego zapalenia naczyń. Zwykle występuje u osób po 70 r.ż., bardzo rzadko poniżej 50 r.ż. Kobiety chorują czterokrotnie częściej niż mężczyźni.
Zapalenie tętnicy skroniowej objawia się bólem głowy o narastającym nasileniu, który zazwyczaj rozwija się w ciągu kilku tygodni. Zwykle zajęta jest tętnica skroniowa, która w związku z reakcją zapalną jest tkliwa i bolesna – np. przy noszeniu czapki, spaniu na chorej części głowy lub przy badaniu palpacyjnym. Mogą być zajęte także inne duże naczynia – tętnica kręgowa, tętnice szyjne i aorta – jednak objawy związane z zajęciem tych naczyń nie są tak charakterystyczne.

Innym objawem choroby Hortona może być chromanie żuchwy – czyli ból przy żuciu wynikający z niedokrwienia mięśni żwaczy zaopatrywanych przez odgałęzienia tętnicy skroniowej.
Dodatkowo objawom w około 50% przypadków towarzyszy tzw. polimialgia reumatyczna – czyli rozlane bóle kostno-mięśniowe i przewlekły stan podgorączkowy.

Najczęstszym powikłaniem OZTS jest nagła niebolesna utrata wzroku związana z zawałem tętnicy ocznej. Innym powikłaniem może być także TIA lub udar mózgu, przede wszystkim w obrębie unaczynienia tylnego dołu czaszki. Warto rozważyć OZTS u pacjenta z udarem mózgu/TIA i przewlekłym stanem podgorączkowym.

Leczenie

Wcześnie rozpoznane i prawidłowo leczone zapalenie tętnicy skroniowej bardzo dobrze rokuje i rzadko daje powikłania.
Przy wstępnym stawianiu rozpoznania należy polegać na obrazie klinicznym. Zaleca się oznaczenie parametrów zapalnych – przede wszystkim CRP (źródła podają także OB), które prawie zawsze są istotnie podwyższone.

Leczenie to jak najszybsze włączenie sterydów w dużej dawce. Zaleca się:
Prednizon 40-60 mg/dzień w przypadku braku objawów okulistycznych, a 80-100 mg/dzień w przypadku neurologicznych objawów ogniskowych lub zaburzeń widzenia.
Leczenie jest długotrwałe – wysokie dawki sterydów czasem trzeba podawać przez wiele lat. Dlatego konieczne jest potwierdzenie choroby w badaniu histopatologicznym pobranym z wycinka zajętej tętnicy i wykonanym możliwie szybko – biopsja wykonana po 4 tygodniach stosowania sterydów może już być niediagnostyczna.

Techniką cieszącą się coraz większą popularnością jest także badanie USG dające możliwość stwierdzenia obecności obrzęku ściany tętnicy i zwiększenia jej średnicy. Czułość i swoistość badania USG szacuje się na ok. 90%.

Zapamiętaj na Twój Dyżur:

    1. Myśl o Zapaleniu Tętnicy Skroniowej u starszego pacjenta z bólem okolicy skroniowej przy palpacji.
    2. W przypadku bólu głowy i przewlekłego stanu podgorączkowego z bólami kostno-mięśniowymi – myśl o OZTS i polimialgii reumatycznej.
    3. Wczesne rozpoznanie i leczenie pozwalają uniknąć poważnych powikłań – zawału siatkówki oraz udaru mózgu.

Wpis nie jest obowiązującym standardem naukowym. Został stworzony w oparciu o doświadczenia lekarzy praktyków, piśmiennictwo i wymianę poglądów.